Phạm Đoan Trang từng có hành vi tương tự “tham nhũng”?

Vài năm gần đây, Phạm Đoan Trang – sáng lập viên của Luật khoa Tạp chí và NXB Tự Do, đã trở thành một trong những nhà chống Cộng được trọng vọng nhất tại Việt Nam. Một trong những ngọn cờ mà Trang sử dụng để lôi cuốn đám đông là “chống tham nhũng”. Nhưng trong thực tế, bản thân Đoan Trang cũng quản lý ngân quỹ một cách tùy tiện và thiếu minh bạch, đến mức hành vi của cô chẳng khác gì tham nhũng nếu chiểu theo các định nghĩa thông dụng hiện nay. Vụ bê bối tài chính của NXB Tự Do (tổ chức do Đoan Trang thành lập để in, phát và bán sách của chính mình) là một trong những ví dụ về vấn đề đó.

Cụ thể, vào tháng 07/2020, NXB Tự Do bị thâm hụt tài chính đến mức gần phá sản. Để gỡ gạc uy tín với các nhà tài trợ, Đoan Trang viết bài đấu tố thủ quỹ Nguyễn Phương Hoa, và tuyên bố rằng bà Hoa chịu mọi trách nhiệm về vụ việc. Đáp lại, bà Hoa đã tung lên mạng các bảng thu chi tài chính của NXB Tự Do. Chúng cho thấy vụ thất thoát tiền bạc không phải là lỗi của riêng bà Hoa, mà bắt nguồn từ  cách tổ chức do Đoan Trang ấn định.

Theo đó, dù thu hút và sử dụng một lượng lớn tiền tài trợ từ các tổ chức nước ngoài, NXB Tự Do không hề có quy chế sinh hoạt, quy trình quản lý tài chính và nhân sự. Thay vào đó, các quyết định của NXB được ra một cách tùy tiện bởi các lệnh miệng của Đoan Trang và các cuộc họp không có đủ số thành viên tham dự. Điều buồn cười là tiền riêng của các thành viên và ngân quỹ chung của tổ chức thường được dùng lẫn lộn với nhau. Chẳng hạn, sau khi xin một tổ chức nước ngoài tổng cộng 28.700 USD tiền tài trợ khẩn cấp, với mục đích được nêu là giúp 8 thành viên NXB trang trải cuộc sống khi lẩn trốn công an, Đoan Trang đã thuyết phục được 5 thành viên gộp tiền vào quỹ nhóm. Và ngoài vài khoản tiền để bảo trì máy móc, các khoản chi của NXB trong hơn nửa năm bao gồm:

- 22.000.000đ để 3 thành viên đi xe ra Hà Nội, gặp 6 Đại sứ quán

- 36.715.000đ để đi phát quà và cơm từ thiện cho những người nghèo chịu ảnh hưởng từ dịch COVID-19 vào tháng 03/2020

- 30.000.000đ để hỗ trợ mẹ con bà Cấn Thị Thêu, sau khi họ bị bắt và truy tố vì một số hoạt động liên quan đến NXB Tự Do

- 17.224.000đ để thuê nhà ở chung trong 2 tháng cho Đoan Trang và một số thành viên khác trong NXB

- 12.000.000đ “tiền đi lại và ở khách sạn” cho một đạo diễn quay video giới thiệu NXB Tự Do, để phục vụ việc NXB được trao giải Prix Voltaire. Nhân vật xuất hiện trên clip là Đoan Trang, còn đạo diễn này do Đoan Trang chọn và liên hệ. Điều đáng nói là clip chỉ dài 3 phút, và lẽ ra có thể tự quay bằng smartphone để khỏi tốn tiền:

Như vậy, tiền riêng của 5 thành viên NXB đã được gộp thành tiền quỹ nhóm, chỉ để làm một loạt các việc không liên quan đến xuất bản, bao gồm việc thuê nhà ở cho Đoan Trang và thuê đạo diễn quay phim Đoan Trang. Buồn thay, đa phần dư luận lề trái đã nhắm mắt làm ngơ trước vụ việc này, trong khi một quan chức có hành vi tương tự hẳn phải bị tố tham nhũng.