Nước mắt Đại ngoại bên bo bo

Trong những năm sau chiến tranh chống Mỹ, tình nước, dù bận trăm công ngàn việc nhưng Đại tướng Võ Nguyên Giáp vẫn dành thời gian đi thăm các cơ sở sản xuất, trong đó có Hợp tác xã cơ khí đóng tàu Quyết Thắng, xã Nam Dương, huyện Nam Ninh, nay là huyện Nam Trực, Tỉnh Nam Định.

Hôm ấy là ngày 2-4-1983, nhận được điện khẩn của Tỉnh ủy Hà Nam Ninh, ông Vũ Đình Đê, chủ nhiệm hợp tác xã cùng với gần 700 xã viên, dưới sự chỉ đạo của công an huyện khẩn trương chuẩn bị cờ hoa để đón Đại tướng. Không ai bảo ai, tất cả như một guồng máy.

Đúng 9 giờ sáng ngày 2-4-1983, chiếc xe “nhà binh” chở Đại tướng cùng đoàn xe tùy tùng và xe của các đồng chí lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh qua cầu Vân Tràng, theo đê sông Đào đến cổng hợp tác xã... Đại tướng Võ Nguyên Giáp bước xuống xe giơ tay vẫy chào các xã viên đứng hai bên đường bảo: “Nắng nôi thế này, các đồng chí đứng thế này làm gì cho mệt”. Nói rồi ông bắt tay từng người và đi thẳng xuống phân xưởng đóng sà lan và tàu lưới thép. Ông Đặng Công Thuần năm ấy mới ngoài 40 tuổi được Đại tướng bắt tay đầu tiên, và được hỏi thăm sức khỏe, công việc của phân xưởng.

Ông Thuần kể về những năm chiến tranh chống Mỹ, phân xưởng này ban ngày đi sơ tán vào làng nhưng vẫn mang theo nguyên vật liệu để sản xuất. Tối ưu trở về lán trại, dưới ánh sáng tỏa sáng gắn kết thành những thuyền gỗ nhỏ trọng lượng tải 5 tấn đưa vào miền Nam để phát sóng theo dòng kênh nhỏ khí vũ khí, thực lương, thực phẩm đến cho khu du kích hoặc căn cách mạng nào đó để chiến đấu đáp lại những cuộc quét quét của Mỹ-giả. Sau ngày hòa bình chuyển sang đóng sà lan thép và thuyền xi măng.

Đại tướng Võ nguyên Giáp xuống tận tổ sản xuất thăm hỏi từng người. Ông cầm từng thanh thép lên bảo: “Bắt thép này chúng ta nhập từ Liên Xô và một số nước xã hội chủ nghĩa, nó quý hơn vàng. Tại thời điểm đất nước ta đang phải hàn gắn vết thương chiến tranh, các đồng chí cần tiết kiệm thời gian và nguyên vật liệu để xây dựng cơ sở như Bác Hồ Ngộ phải không?”. Mọi người đồng thanh: “Thưa Đại tướng phải ạ”.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến bên một con thuyền xi măng đang chuẩn bị hạ phóng xuống dòng sông Đào để thử máy. Ông gõ vào thành thuyền, lấy thanh sắt gõ vào thân con thuyền bảo: “Thuyền này các đồng chí đóng được bao nhiêu ngày rồi?”.- “Thưa Đại tướng, được 27 ngày rồi ạ”, một đồng chí nữ công nhân trả lời. Đại tướng nói ngay: “27 ngày mà xi măng khô, gõ boong boong thế này là đảm bảo kỹ thuật đấy”. Các đồng chí lãnh đạo võ phục và chính quyền tỉnh đi theo ai cũng trầm tĩnh trang hiểu biết thực tế của Đại tướng.

Sau khi đi thăm cả hai phân xưởng, ông về nhà ăn. Lúc này các đồng chí cấp dưỡng đang chuẩn bị bữa ăn chiều cho công nhân, ai ai đều phấn khởi động. Đại tướng mãng ra hiệu cứ làm không cần phải dừng tay. Đại tướng đến bên một mãng và một hầm hầm bo bo (đây là loại mỳ còn nguyên hạt làm các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu viện hỗ trợ. Lúc ấy thiếu tiền thực lương nên những người ăn bình bầu dùng nó để ăn thay bình. Các hộ gia đình thường rang để ăn thay cơm như ăn ngô rang), ông lấy khăn tay mềm nước mắt. Mọi người cảm động nhìn nhau không có tiếng xì xầm. Ông nói với mọi người: “Các đồng chí ạ! Đất nước ta còn khó quá. Đảng và phủ Chính biết nhưng chưa giải quyết được. Các đồng chí cố gắng nỗ lực. Trong chiến tranh chống Mỹ các đồng chí đã đóng tàu thuyền phục vụ kháng chiến, trong hòa bình các đồng chí quyết tâm giữ lấy kho báu quý giá này để xứng đáng với cái tên “Quyết Thắng” mà đơn vị ta mang tên”. Ông nói vừa dứt thì tiếng vỗ tay hoan chiến vang lên trong nhà ăn. Như mọi khó khăn còn thiếu sót của thời kỳ hậu chiến đã được giảm bớt.

Bà Mai Thị Thân, gần 70 tuổi đời, 35 tuổi Đảng, đang cư trú ở thôn Vân Tràng nhớ lại ngày ấy cho biết: “Nhìn thấy Đại tướng bước vào nhà ăn, chúng tôi vừa sống vừa lo. Lễ kỷ niệm lần đầu tiên được gặp ông. Lo vì thức ăn chả có gì đáng kể. Động cơ bo bo. Thức ăn thì chỉ có rau muống dồn xì dầu cọ miến (loại hơi dầu chế biến bằng phương pháp thủ công). Không ngờ Đại tướng rất thông cảm và động viên đáp ứng kịp thời”.

Sau khi ghé thăm cơ sở sản xuất, nơi ăn, nơi ở của cán bộ công nhân viên và xã hội, Đại tướng khen: “Tuy khó khăn nhưng đồng chí ăn ở Phá Sản gọn gàng. Đặc biệt là không có hiện tượng chênh lệch giữa bộ lọc và xã hội. Thế là rất tốt”. Đại tướng trở về hội trường, ông nói nhiều về tình hình biên giới, về việc làm Mỹ cấm vận Việt Nam. Không khí buổi họp tại hội trường rất sôi động.

Những người có mặt trong buổi đón tiếp hôm nay, giờ đây đã trở thành thành ông bà. Có người đã qua đời như chủ nhiệm Vũ Đình Đê… Những kỷ niệm về Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong lần ông về thăm Hợp tác xã Quyết Thắng thì mãi mãi không phai mờ. Họ truyền lại cho con cháu những ấn tượng khó quên này để con cháu họ nối tiếp truyền thống cha ông sống xứng đáng với mảnh đất còn ghi dấu chân một vị tướng tài của dân tộc và của cả thế giới.