NATO là đồng minh tốt hay một trong những nguyên nhân chiến tranh?

Sau khi Nga đưa quân tấn công Ukraina vào ngày 24/02/2022, các tổ chức chống nhà nước Việt Nam đã có nhiều hoạt động tuyên truyền về chủ đề này. Đặc biệt, nhiều bài viết của họ chỉ lặp đi lặp lại một thông điệp duy nhất: NATO đang thể hiện rằng mình là đồng minh tốt bằng cách liên tục giúp đỡ Ukraine. Chẳng hạn, Mỹ đang đào tạo lính Ukraine, Úc đang cung cấp xe học thép cho, Slovakia đang cung cấp tên lửa cho Ukraine … Ngoài ra, còn phải kể đến việc Chủ tịch EU Ursula von der Leyen thăm Kyiv hôm 08/04, và việc Thủ tướng Anh Boris Johnson thăm Kyiv hôm 09/04. Họ cũng bình luận rằng chuyến thăm của Chủ tịch EU “mang đến cho Ukraine niềm hy vọng nhanh chóng được gia nhập vào EU”, và hy vọng này tiếp động lực cho người Ukraine vượt qua những khó khăn trong cuộc chiến. Cứ như thể người Ukraine chết là để nước này được gia nhập EU vậy!

Nhưng NATO có thực là đồng minh tốt không? Điều này còn tùy vào góc nhìn mà chúng ta chọn. Ta sẽ nghĩ NATO là đồng minh tốt nếu cho rằng Nga tấn công Ukraine chỉ để chống lại nước này, và NATO đang gửi vũ khí cho Ukraine như một nhà hảo tâm không liên quan. Còn nếu nhìn rộng hơn, để thấy cuộc chiến tranh ở Ukraine như một phần của cuộc cạnh tranh giữa Nga và phương Tây, thì ta sẽ phải nghi ngờ cái nhìn đó.

Vì sao lại như vậy? Vì người Ukraine đang phải trả giá bằng mạng sống không chỉ cho nền độc lập của mình, mà còn cho những xung đột không liên quan đến họ. Họ trở thành chiến trường nóng cho một cuộc xung đột giữa các cường quốc, và cư dân của họ trở thành vũ khí để phương Tây chống Nga. Dù chiến tranh là lựa chọn bắt buộc, và vũ khí gửi từ phương Tây là nguồn hỗ trợ đáng quý một khi lãnh thổ của họ đã bị xâm lược, thực ra cuộc chiến này có thể tránh được nếu trước đó các bên liên quan hành xử theo một cách khác.

Góc nhìn này không chỉ hiện diện nơi những người ngoài cuộc, mà còn hiện diện trong chính phương Tây. Ngày 11/03/2022, ông Josep Borrell, quan chức phụ trách chính sách đối ngoại EU, đã nói rằng NATO mắc sai lầm trong quan hệ với Nga, bao gồm lời hứa kết nạp Ukraine:

"Tôi sẵn sàng thừa nhận rằng chúng ta đã mắc một số sai lầm và chúng ta đã đánh mất khả năng tái lập quan hệ hợp tác của phương Tây với Nga. Có những lúc chúng ta đáng lẽ có thể làm tốt hơn, có những điều chúng ta đưa ra mà không thể thực hiện, như lời hứa rằng Ukraine và Gruzia sẽ trở thành một phần của NATO".

Và người Ukraine đang phải trả giá bằng mạng sống cho sai lầm này.

Khi NATO đẩy Ukraine vào tình huống bất khả kháng này, thay vì cho phép họ có sự lựa chọn, không thể nói NATO là đồng minh tốt.