TÁC ĐỘNG CỦA LỢI ÍCH NHÓM ĐẾN XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

 

TÁC ĐỘNG CỦA LỢI ÍCH NHÓM ĐẾN XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

 

TÁC ĐỘNG CỦA LỢI ÍCH NHÓM ĐẾN XÂY DỰNG

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

                                              

Trong sự nghiệp đổi mới, nhận thức của Đảng ta về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam đã ngày càng rõ hơn trên những nét cơ bản trong sự nghiệp đổi mới. Tuy vậy vẫn còn nhiều điều cần làm sáng tỏ, mà một trong số đó là vấn đề lợi ích. Trước đây, tư duy giáo điều thường nhấn mạnh một cách cực đoan lợi ích xã hội mà xem nhẹ lợi ích của cá nhân, lợi ích của từng bộ phận. Từ khi bước vào thời kỳ đổi mới, quan niệm đó đã được điều chỉnh và thực tế đã xác nhận những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử ở lĩnh vực này. Tuy vậy, cho đến nay, kết hợp hài hòa giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội vẫn là một bài toán khó. Bởi từ sau thời kỳ đổi mới, lại xuất hiện tình trạng lợi ích cá nhân bị đẩy lên đến mức biến thành chủ nghĩa cá nhân, vì lợi ích riêng mà sẵn sàng đi ngược lại với lợi ích chung, lợi ích xã hội. Vấn đề là làm thế nào để lợi ích cá nhân thực sự là một động lực phát triển của đất nước. Giải quyết vấn đề này là một trong những mục tiêu trong chính sách của Đảng và Nhà nước ta. Lãnh đạo phải tính đến các nhu cầu và lợi ích, điều chỉnh chúng, thông qua chúng để tạo nên tính tích cực hoạt động sáng tạo của quần chúng tự giác tham gia vào quá trình đổi mới xã hội.

Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, sự xuất hiện của lợi ích nhóm đang trở thành một yếu tố tác động cả thuận chiều và nghịch chiều đến chủ nghĩa xã hội. Về bản chất, lợi ích nhóm là sự phản ánh lợi ích chung của nhiều chủ thể đang có nhu cầu tìm kiếm những phương tiện, điều kiện thực hiện những lợi ích riêng (cá nhân) nhất định. Lợi ích nhóm có cả tác động tích cực và tác động tiêu cực đến đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước. Lợi ích nhóm tiêu cực là lợi ích của một cộng đồng, có tổ chức hoặc tự phát của những người có cùng chung một số mục đích, cùng chung lợi ích; họ tìm mọi cách tác động đến cơ quan, người có quyền theo hướng có lợi cho nhóm của mình. Mục đích riêng mà họ đạt được thường xâm hại tới lợi ích chung của toàn xã hội.

Nó là các hình thức hối lộ như “chạy” dự án, “chạy” vốn, “chạy” chức quyền và thậm chí “chạy” cả chính sách vì các lợi ích cục bộ, địa phương... Nguy hại hơn, lợi ích nhóm đã có những biểu hiện vi phạm lợi ích của xã hội: sử dụng bừa bãi và tham nhũng tiền vay của quốc gia (ODA) và của nhân dân (công trái) trong các công trình lớn; làm tha hóa cán bộ, gây mất lòng tin của nhân dân; và làm tăng nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa. Những năm gần đây, lợi ích nhóm càng ngày càng gia tăng và phát triển sâu rộng, quy mô lớn hơn nhiều. Tác động tiêu cực của các nhóm lợi ích vào quá trình thực hiện các lợi ích hợp pháp và chính đáng khác, vào hiệu quả của thực thi chính sách và gần đây, có cả những dấu hiệu cho thấy, vào cả quá trình hoạch định chính sách... đã được xác nhận là một thực tế. Đảng ta cũng khẳng định ba cản trở lớn nhất của tái cơ cấu nền kinh tế là lợi ích nhóm, tư duy nhiệm kỳ, tính cục bộ. Trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, vấn đề phòng chống lợi ích nhóm tiêu cực nhằm xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh cũng đã được đặt ra.

Lợi ích nhóm không chỉ có tác động tiêu cực mà vẫn có cả những lợi ích nhóm phù hợp với lợi ích của cả cộng đồng, xã hội, chứa đựng nhiều yếu tố tích cực. Cần nhận thức rằng, các nhóm lợi ích khác nhau là một trong những hệ quả của đa dạng hóa về lợi ích - một hiện tượng khách quan của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Lợi ích nhóm tác động tích cực sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất, tạo môi trường dân chủ, công bằng, nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng và Nhà nước. Trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thì việc chấp nhận hoạt động của các nhóm lợi ích chính đáng và kịp thời ngăn chặn sự lũng đoạn của các nhóm lợi ích tiêu cực đang hình thành sẽ góp phần để xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.